«خودی و دیگری مذهبی» در تاریخ نگاری عالم آرای نادری

محمدکاظم‌مروی(متولد1133 ه. ق.) یکی از تاریخ‌نگاران عصر افشاریه است که در کتاب عالم‌آرای نادری به بازگویی مهمترین ویژگی‌های هویت دینی جامعه ایرانی اهتمام ورزیده است. این پژوهش می‌کوشد باشناخت دیدگاه محمدکاظم مروی درموضوع «خودی-دیگری» مذهبی، تاثیر هویت دینی و بازتاب آن را درمحتوا و روش تاریخ‌نگاری عالم‌آرای‌نادری بازجوید. ازاین‌رو، برای تحقّق این هدف،پرسش‌های زیرمطرح است: مهم-ترین مؤلفه‌های «خودی- دیگری» مذهبی در تاریخ‌نگاری عالم‌آرای نادری چیست؟ و مورخ در جهت بازشناسی، تشخیص و تعریف «خودی» مذهبی از «دیگری» مذهبی دوره مورد پژوهش، چگونه مواجهه‌ای داشته است؟ درپاسخ به این پرسش‌ها،فرضیةزیرارائه شده است: روند تکوین و تحول عناصر «خودی- دیگری» مذهبی در تاریخ‌نگاری عالم‌آرای نادری، از رویدادهای داخلی و خارجی چندی تأثیر پذیر بوده است. به این معنی که با تکوین حکومت افشاری «خودی- دیگری» مذهبی متأثر از رویدادهای داخلی در چارچوب تضاد درون دینی و مذهبی با عثمانی سنی مذهب و همچنین نزاع قدرت‌ها و قومیت‌های معارض داخلی و رقابت‌های سیاسی و ارضی معنا می‌یابد و با توجه به همسایگی حاکمیت‌ اهل‌سنت ازبکان و عثمانی، «دیگری مذهبی» در این دوره بر بنیان تقابل مذهب اهل‌سنت «دیگری» و تشیع «خودی» با عثمانی و ازبکان بوده است. بنابراین، نوشتارپیش‌رودرصدداست تا بامعرفى، بررسى و مطالعه‌ى«خودی- دیگری» مذهبی در تاریخ‌نگاری عالم‌آرای نادری ازطریق درک مفهومى و روش‌مندگزارش‌هاى آن، به شناخت وجوه عمده‌ى حیات فکرى فرهنگى، سیاسى، اجتماعى و مذهبی این برهه دست یابد.